ในปัจจุบันโลกกำลังเผชิญกับความท้าทายมากมาย ทั้งจากพฤติกรรมผู้บริโภคที่เปลี่ยนไปหลังวิกฤต COVID-19 แล้ว ก็ยังมีความผันผวนอีกมากรออยู่ในระยะข้างหน้าจากปัญหาภูมิรัฐศาสตร์การเมืองโลก (Geopolitics) ปัญหาเงินเฟ้อ การฟื้นตัวของเศรษฐกิจจีนที่ช้าลง ไปจนถึงวิกฤต Climate Change ซึ่งปัจจัยเหล่านี้ล้วนกระทบการดำเนินชีวิตของประชากรโลก และถือเป็นความท้าทายสำคัญต่อเศรษฐกิจโลกและภาคธุรกิจในปัจจุบัน
ดร.รักษ์ วรกิจโภคาทร กรรมการผู้จัดการ ธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย (EXIM BANK) กล่าวว่า จากสถานการณ์ความผันผวนดังกล่าวทำให้ภาพรวมเศรษฐกิจไทยในปัจจุบันยังเติบโตต่ำ มีผู้ประกอบการอีกจำนวนหนึ่งที่ได้รับผลกระทบและไม่สามารถปรับตัวได้ แม้ยังไม่ปิดกิจการแต่เริ่มมีสัญญาณที่จะไม่สามารถชำระหนี้ได้หรือที่เรียกว่า Zombie Firms และกลายเป็นหนี้ที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้ (NPLs) จำนวน 7.4% ซึ่ง SMEs ไทยกว่า 3 ล้านราย ในจำนวนนี้มีเพียง 1 ล้านรายเท่านั้นที่เข้าถึงแหล่งเงินทุนในระบบ หากสถานการณ์เศรษฐกิจยังคงเป็นเช่นนี้ คาดว่าในสิ้นปีนี้ จำนวน NPLs และ Zombie Firms จะเพิ่มสัดส่วนขึ้นอีก
“ผมอยากให้ผู้ประกอบการพิจารณาในเรื่องของการทำ Business Transformation เพื่อเป็นทางรอดไม่ใช่ทางเลือก หากไม่มีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงใด ๆ ธุรกิจจะไปต่อลำบาก จึงอยากแนะนำหลัก 3 ป. ให้ผู้ประกอบการพิจารณาคือ “เปลี่ยน ปรับ ปรุง” การทำงานในองค์กรซึ่งจะเริ่มจากขั้นตอนใดก่อนก็ได้” ดร.รักษ์ กล่าว
- เปลี่ยนธุรกิจเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพด้วย Digital Transformation โลกธุรกิจในปัจจุบันได้เข้าสู่ยุค Digital-First ซึ่งเป็นการใช้เทคโนโลยีเพื่อสร้างการเติบโตให้ธุรกิจ โดยแม้ว่าในช่วงที่ผ่านมาเราเห็นการทำ Digital Transformation ในหลายองค์กร เช่น การนำเทคโนโลยี AI มาปรับใช้ในธุรกิจ แต่การ Transform ดังกล่าวยังคงสำคัญต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน จึงไม่น่าแปลกใจที่พบว่าผลจากการตอบแบบสอบถามของสมาคมความร่วมมือทางเศรษฐกิจญี่ปุ่น-ไทย (JTECS) บริษัทผู้ผลิตในประเทศไทยกว่า 2 ใน 3 ยังคงยอมรับว่ามีปัญหาในกระบวนการผลิต และมีถึง 90% ตอบว่าสนใจลงทุน Smart Factory
- ปรับธุรกิจให้เป็นสีเขียวด้วย Sustainable Transformation ปัจจุบันปัญหา Climate Change ส่งผลกระทบต่อการดำเนินธุรกิจ อาทิ การก่อให้เกิดปัญหาโลจิสติกส์ในการเดินเรือสินค้าในช่วงต้นปี 2566 เนื่องจากคลองปานามาประสบปัญหาภัยแล้ง ทำให้เรือขนส่งผ่านคลองต้องลดน้ำหนักสินค้าเพื่อลดอัตรากินน้ำลึก ไปจนถึงผลผลิตการเกษตรของไทยที่คาดว่าจะตกต่ำเนื่องจากขาดแคลนน้ำในการเพาะปลูกตั้งแต่ช่วงปลายปีนี้ สะท้อนให้เห็นถึงความรุนแรงของปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม และมีต้นทุนของการบรรเทาปัญหาสูงมาก โดย BloombergNEF ระบุว่าการผลักดันโลกสู่เป้าหมาย Net Zero Emissions ในปี 2593 จำเป็นต้องใช้เงินลงทุนราว 7 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปีในช่วงปี 2564-2593 สำหรับภาคเอกชน ความยั่งยืนกลายเป็นไฟล์ทบังคับสำหรับการดำเนินธุรกิจตามมาตรฐานสากล ดังจะเห็นได้จากมาตรการด้านสิ่งแวดล้อมในหลายประเทศที่มีแนวโน้มเข้มข้นขึ้น อาทิ มาตรการปรับคาร์บอนก่อนข้ามพรมแดน (CBAM) ของสหภาพยุโรปที่จะเริ่ม Transitional Period ตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2566 ก่อนที่จะเริ่มเก็บค่าธรรมเนียมในปี 2569 ดังนั้น การเปลี่ยนธุรกิจด้วย Sustainable Transformation จึงเป็นหนึ่งในทางรอดของธุรกิจที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้อีกต่อไป
- ปรุงธุรกิจให้ต่างด้วย Creative Transformation สำหรับโลกธุรกิจที่มีการแข่งขันสูง การนำความคิดสร้างสรรค์และนวัตกรรมมาใช้เพื่อสร้างความโดดเด่นแตกต่างจากเดิมและสร้างมูลค่าทางธุรกิจให้เพิ่มขึ้น ถือเป็นปัจจัยสำคัญที่จะทำให้ผู้บริโภคตัดสินใจเลือกซื้อสินค้า/บริการของเราท่ามกลางสินค้า/บริการอื่นจำนวนมหาศาล ต้องเข้าใจนะครับว่ารสนิยมผู้บริโภคในปัจจุบันมีหลากหลายมาก อีกทั้งยังมีนิสัยเบื่อง่ายหน่ายเร็วอีกด้วย ซึ่งจากการสำรวจพฤติกรรมผู้บริโภคในตลาดเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ของ Meta and Bain & Company พบว่าผู้บริโภคยุคปัจจุบันมีความเต็มใจที่จะทดลองแบรนด์สินค้าใหม่ โดยมากถึง 53% ระบุว่าในปี 2565 ได้เปลี่ยนใจซื้อสินค้าแบรนด์อื่น เมื่อเทียบกับ 51% ในปี 2564 ดังนั้น การสร้างให้องค์กรมีวัฒนธรรมในการสร้างสรรค์สิ่งใหม่ ๆ จะทำให้ธุรกิจขับเคลื่อนไปข้างหน้าได้ แต่ก็ไม่ได้ง่ายนะครับ เคล็ดลับสำคัญอยู่ที่การสร้างให้องค์กรมีพื้นที่เปิดรับความคิดใหม่ ๆ ไปจนถึงความยืดหยุ่นในการทดลองสิ่งใหม่ในการทำงาน
อย่างไรก็ตาม การปรับปรุงหรือเปลี่ยนแปลงธุรกิจของ SMEs ยังคงมีอุปสรรคสำคัญที่จะต้องก้าวข้าม ไม่ว่าจะเป็นความรู้ความเข้าใจด้านการทำ Business Transformation และการเข้าถึงแหล่งเงินทุนที่จะนำมาปรับเปลี่ยนธุรกิจ EXIM BANK ในฐานะธนาคารเฉพาะกิจของรัฐที่ทำหน้าที่เป็นกลไกสำคัญในการผลักดันและช่วยเหลือ SMEs ก็มีการปรับเปลี่ยนกระบวนการทำงานในช่วงครึ่งปีหลังให้ “รบอย่างมีกลยุทธ์” เพื่อช่วยผู้ประกอบการ SMEs ต่อสู้กับความท้าทายและความผันผวนของเศรษฐกิจโลกและเศรษฐกิจไทย โดยเฉพาะในช่วงดอกเบี้ยขาขึ้นนี้ โดยดูแลทั้งลูกค้าเดิมและลูกค้าใหม่อย่างเต็มที่ และนำเสนอแนวทางแก้ไขปัญหาธุรกิจอย่างครบวงจร (Total Solutions) ภายใต้บทบาทธนาคารเพื่อการพัฒนาแห่งประเทศไทย โดยไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง
“ท่ามกลางปัจจัยท้าทายต่าง ๆ นโยบายของ EXIM BANK ต่อลูกค้า SMEs คือ การ ‘รับมือ ช่วยเหลือ เติมกำลังใจ’ โดยเจ้าหน้าที่ EXIM BANK ต้องออกเยี่ยมลูกค้า SMEs ทุกราย เพื่อตรวจเช็กสุขภาพธุรกิจและสอบถามความต้องการที่จะให้ EXIM BANK ช่วยเหลือ โดยเฉพาะลูกค้าที่เก่งและดี EXIM BANK พร้อมสนับสนุนการขยายธุรกิจและให้วงเงินสินเชื่อเพิ่มเติม อย่างไรก็ตาม การให้สินเชื่อต้องอยู่บนหลักเกณฑ์ที่ถูกต้อง เงื่อนไขและหลักประกันเหมาะสม มีการบริหารความเสี่ยงที่รัดกุม มุ่งยกระดับประสิทธิภาพของภาคธุรกิจตลอดทั้ง Supply Chain อย่างเป็นมืออาชีพ ทั้งนี้ EXIM BANK มีการพัฒนาผลิตภัณฑ์ทางการเงินใหม่ ๆ สำหรับลูกค้า SMEs อย่างต่อเนื่องโดยสอดคล้องกับความต้องการของลูกค้า นำผลที่ได้รับจากออกไปเยี่ยมเยียนลูกค้ามาวิเคราะห์และพัฒนาผลิตภัณฑ์ทางการเงินให้สอดคล้องกัน ซึ่งจะส่งผลดีต่อการทำการตลาดของธนาคารในการเพิ่มจำนวนลูกค้าใหม่และสนับสนุนช่วยเหลือลูกค้ากลุ่มเดิมให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ขณะเดียวกันก็เป็นการสร้างโอกาสในการเข้าถึงและสนับสนุน SMEs ไทยที่มีศักยภาพให้ปรับเปลี่ยนเพื่อสร้างเติบโตและขยายธุรกิจสู่ตลาดโลกได้มากขึ้นอย่างต่อเนื่อง ขับเคลื่อนการเติบโตของภาคการส่งออกและเศรษฐกิจไทยในปี 2566” ดร.รักษ์ กล่าว
ท่ามกลางความไม่แน่นอนและความผันผวนทางเศรษฐกิจที่ไม่สามารถควบคุมได้ ธุรกิจที่สามารถอยู่รอดคือ ธุรกิจที่ปรับตัวรับมือกับความผันผวนดังกล่าวได้ EXIM BANK ในฐานะเป็นธนาคารเฉพาะกิจของรัฐที่มุ่งดำเนินบทบาทธนาคารเพื่อการพัฒนา (Development Bank) พร้อมปรับกลยุทธ์เชิงรุกให้ตอบสนองความต้องการของลูกค้าและการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อมทางธุรกิจอย่างเท่าทัน เพื่อยืนเคียงข้างและช่วยเหลือผู้ประกอบการ ให้ ‘กล้าเปลี่ยน’ และรับมือความท้าทายและความผันผวนของเศรษฐกิจโลกได้อย่างมั่นคงและยั่งยืน
